എന്ത് കൊണ്ട് ഷാരൂഖ് ഖാന് കാലാതീതമായി സ്‌നേഹിക്കപ്പെടുന്നു?
|മനുഷ്യരെന്ന നിലയില്‍ നാമെല്ലാവരും പങ്കിടുന്ന ബലഹീനതയെ ഷാരൂഖ് എപ്പോഴും ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്
കഴിഞ്ഞ മാസമാണ് ബോളിവുഡ് താരം ഷാരൂഖ് ഖാന് ഹിന്ദി സിനിമയില്‍ 30 വര്‍ഷം ആഘോഷിച്ചത്. ബോളിവുഡ് നടന്റെ ജനപ്രീതിയെക്കുറിച്ച് പുസ്തകം എഴുതിയ ശ്രയന ഭട്ടാചാര്യ, എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ഇപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സിനിമാ ഐക്കണുകളില്‍ ഒരാളായി തുടരുന്നതെന്ന് വിശദീകരിക്കുന്നു.
സിനിമാ മേഖലയിലെ ഖാന്റെ ആയുര്‍ദൈര്‍ഘ്യം വിശദീകരിക്കുന്നതിന് ബൗദ്ധിക കാരണങ്ങള്‍ നിരത്തുന്നത് ഒരുപക്ഷേ മണ്ടത്തരമായിരിക്കാം. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകള്‍ നടനെ അസന്ദിഗ്ധമായി സ്‌നേഹിക്കുന്നു, അദ്ദേഹത്തോടുള്ള പരസ്യമായ ആരാധന പലപ്പോഴും ഭയാനകമായ സെലിബ്രിറ്റി ആരാധനയായി തള്ളിക്കളയപ്പെടുന്നു.
എന്നാല്‍, എന്തുകൊണ്ടാണ് ഖാന് ഇത്രയധികം ആരാധിക്കപ്പെടുകയും സ്‌നേഹിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നത്?
അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകളെപ്പോലെ, ഉത്തരം കാല്പനികവും വൈകാരികവുമാണ്: ഇന്ത്യയ്ക്കും ദക്ഷിണേഷ്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിനും ഉണ്ടാകാന്‍ കഴിയുന്ന ഏറ്റവും മികച്ചത് ഖാന് എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രകടിപ്പിക്കുകയും പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സമ്പന്നവും ബഹുസ്വരവും മാനുഷികവുമായ ഒരു പ്രദേശത്തിന്റെ ഒരു കാഴ്ച അദ്ദേഹം നമുക്ക് കാണിച്ചുതരുന്നു - ഭക്തിയുടെ രോഷത്തിന്റെ ജ്വലിച്ച മൂക്കുത്തികളില്ലാതെ സ്വയം ചിരിക്കാന്‍ കഴിയുന്ന ഒന്ന്.
ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ഇന്ത്യക്കാരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, രാജ്യത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക വളര്‍ച്ചയുടെ കഥയുടെ പോസ്റ്റര്‍ ബോയ് ആയി അദ്ദേഹം തുടരുന്നു.
1990 കളില്‍, ഇന്ത്യ ആഗോള സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയില്‍ കാലെടുത്തുവെച്ച അതേ സമയത്താണ് ഖാന് നമ്മുടെ സ്‌ക്രീനുകളില്‍ അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. വളരുന്ന സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയ്‌ക്കൊപ്പം അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഔന്നത്യം വര്‍ധിച്ചു.
വിപണി പരിഷ്‌കാരങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പരയുടെ ഭാഗമായി, രാജ്യം ടെലികോം മേഖലയെ വിദേശനിക്ഷേപത്തിന് തുറന്നുകൊടുത്തു, ഇത് ഇന്ത്യയില്‍ പുതിയ മാധ്യമ ശൃംഖലകളെ പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യാന്‍ അനുവദിച്ചു - ഈ ചാനലുകള്‍ ഖാന്റെ സിനിമകളും ഗാനങ്ങളും അഭിമുഖങ്ങളും അദ്ദേഹത്തിന് മുമ്പുള്ള ഏതൊരു സിനിമാ സെലിബ്രിറ്റിയേക്കാളും കൂടുതല്‍ വീടുകളില്‍ എത്തുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കി. ഇന്ത്യ അതിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ കൂടുതല്‍ ഉദാരമാക്കിയപ്പോള്‍, പുതിയ സോഡകളും കാറുകളും പെട്ടെന്ന് വിപണിയില്‍ പ്രവേശിക്കുകയും അവരുടെ ബ്രാന്‍ഡ് അംബാസഡറായി ഖാന് മാറുകയും ചെയ്തു.
ഖാൻ ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ റൊമാന്റിക് സൂപ്പർഹീറോ കൂടിയാണ് - അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ എല്ലാ ദേശി റൊമാൻസുകളും പൊരുത്തപ്പെടാൻ ശ്രമിക്കുന്ന മാനദണ്ഡമാണ്.
ആ അര്‍ഥത്തില്‍, ഒരു എളിയ ഡല്‍ഹി കുടുംബത്തില്‍ നിന്ന് ആഗോള സെലിബ്രിറ്റിയിലേക്കുള്ള ഖാന്റെ അത്ഭുതകരമായ ഉയര്‍ച്ച ഇന്ത്യയില്‍ വിജയത്തിന്റെ മികച്ച നവ-ലിബറല്‍ ഉദാഹരണമാണ്; അദ്ദേഹത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാന്‍ ഒരു സിനിമാ പാരമ്പര്യമോ ബന്ധങ്ങളോ ഇല്ലാതെ എങ്ങനെ ഉയരങ്ങളില്‍ എത്താം എന്നതിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമാണ്. വളരുന്ന സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയ്‌ക്കൊപ്പം ഖാന്റെ ഔന്നത്യവും വര്‍ധിച്ചു.
മതപരമായ വേര്‍തിരിവുകള്‍ കൂടുതല്‍ വ്യക്തമായി വരുന്ന പുതുകാലത്തില്‍, പല ഇന്ത്യക്കാരും മുറുകെപ്പിടിക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന പുരോഗമനപരമായ ബഹുസ്വര ഭൂതകാലത്തിന്റെ ചുരുക്കെഴുത്തായി ഖാന് മാറിയിരിക്കുന്നു.
ഇന്ത്യയിലെ മുസ്ലിംകളെ പാര്‍ശ്വവത്കരിക്കുന്നുവെന്ന് ആരോപിച്ച് പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ ദേശീയ സര്‍ക്കാരിന് കീഴില്‍ അസഹിഷ്ണുത വര്‍ധിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുകയാണെന്ന് വിമര്‍ശകര്‍ പറയുന്നു.
ഷാരൂഖ് ഖാന്റെ മകന്‍ ആര്യന്‍ ഖാനെ കഴിഞ്ഞ വര്‍ഷം മയക്കുമരുന്ന് കേസില്‍ അറസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വിജയകരമായ മുസ്ലിം ഐക്കണിനെ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ളതാണെന്ന് പലരും കരുതിയ ഒരു കേസില്‍ ഒടുവില്‍ കുറ്റവിമുക്തനാക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. അദ്ദേഹം എപ്പോഴും ഇന്ത്യന്‍ ബഹുസ്വരതയെക്കുറിച്ച് ചിന്തനീയമായ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ നല്‍കുകയും സമകാലികരെക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ മുസ്ലിം കഥാപാത്രങ്ങളെ അവതരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.
എന്നിരുന്നാലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരാധകര്‍ അദ്ദേഹത്തെ മതപരമായ ഐഡന്റിറ്റിയിലേക്ക് ചുരുക്കാന്‍ വിസമ്മതിക്കുന്നു - പകരം, അവര്‍ അദ്ദേഹത്തെ ബുദ്ധിമാനും തമാശക്കാരനും വിജയകരവും വന്യമായ സെക്‌സിയുമായി കാണുന്നു.
ഷാരൂഖ് ഖാനും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമ്മിശ്ര വിശ്വാസമുള്ള കുടുംബത്തിനുമെതിരായ ക്ഷുദ്രമായ വലതുപക്ഷ ആക്രമണങ്ങളെ കുറിച്ച് ചര്‍ച്ച ചെയ്തു - അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ ഒരു ഹിന്ദുവാണ് - ഞാന്‍ അഭിമുഖം നടത്തിയ ഒരു യുവ ആരാധകന്‍ പ്രഖ്യാപിച്ചു: 'അദ്ദേഹം മതേതരനാണ്, പക്ഷേ, അദ്ദേഹം വളരെ സെക്‌സിയാണ്.'
ഏറ്റവും പ്രധാനമായി, മനുഷ്യരെന്ന നിലയില്‍ നാമെല്ലാവരും പങ്കിടുന്ന ബലഹീനതയെ നടന്‍ എല്ലായ്പ്പോഴും ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.
ദുര്‍ബലനായ കാമുകന്‍, ദുര്‍ബലനായ നായകന്‍, ദുര്‍ബലനായ ഭര്‍ത്താവ്, ദുര്‍ബലനായ മുസ്ലിം, ദുര്‍ബലനായ വില്ലന്‍ എന്നിങ്ങനെ ദുര്‍ബലമായ രൂപങ്ങളെ ഖാന് സാധാരണയായി ചിത്രീകരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിക്കുന്ന പുരുഷന്മാര്‍ അപൂര്‍വമായി തങ്ങളോടും അവരുടെ ചുറ്റുമുള്ളവരുമായും അത്ര മെരുങ്ങുന്നവര്‍ ആയിരുന്നില്ല.
നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയം അഗാധമായി വിഭജിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, പുഞ്ചിരികളിലും കഥകളിലും നമ്മിൽ പലരെയും എങ്ങനെ ഒന്നിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നതിലാണ് നടന്റെ ശക്തി.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ക്രീൻ കഥാപാത്രങ്ങളെ അലട്ടുന്ന അരക്ഷിതാവസ്ഥ മൂന്ന് പതിറ്റാണ്ട് നീണ്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ കരിയറിന്റെ പുരോഗതിയിലൂടെ പരിണമിച്ചു. അവർ പലപ്പോഴും വൈകാരികമായി നിരാലംബരാണ്, പൂർണ്ണമായി സ്നേഹിക്കപ്പെടാൻ കഴിയാത്തവരും സ് നേഹം കണ്ടെത്താനുള്ള അവരുടെ ആവശ്യം ഉപേക്ഷിക്കാൻ തയ്യാറല്ലാത്തവരുമാണ് .
ഖാൻ ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ റൊമാന്റിക് സൂപ്പർഹീറോ കൂടിയാണ് - അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ എല്ലാ ദേശി റൊമാൻസുകളും പൊരുത്തപ്പെടാൻ ശ്രമിക്കുന്ന മാനദണ്ഡമാണ്.
മറ്റ് ബോളിവുഡ് പുരുഷ താരങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കുന്ന വേഷങ്ങളേക്കാൾ കൂടുതൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കഥാപാത്രങ്ങൾ സ്ത്രീകളുമായി ഇടപഴകുന്നുവെന്ന് കണക്കുകൾ പറയുന്നു. എന്നാൽ ഖാൻ കഥാപാത്രങ്ങൾ തേടുന്ന സ്നേഹം ഒരു സ്ത്രീയുടെ പരമ്പരാഗത സ്നേഹം മാത്രമല്ല, അവർ പിതാക്കന്മാരുടെയും സുഹൃത്തുക്കളുടെയും സഹ ദേശവാസികളുടെയും സ്നേഹവും അംഗീകാരവും തീവ്രമായി തേടുന്നു.
അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിക്കുന്ന പുരുഷ കഥാപാത്രങ്ങൾ മറ്റുള്ളവരുടെ ദൃഷ്ടിയിൽ നിരന്തരം ദുർബലരായി ആഴത്തിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നു; അയാൾ നിരവധി കണ്ണുനീർ ചൊരിയുന്നു. ലോകത്തിലെ മിക്ക അഭിനേതാക്കളെക്കാളും നന്നായി ഖാന് എങ്ങനെ കരയാൻ കഴിയുന്നെന്ന് ചലച്ചിത്ര എഴുത്തുകാർ പലപ്പോഴും ആശ്ചര്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ കണ്ണുനീർ നിറഞ്ഞ ഈ പ്രകടനങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ എണ്ണമറ്റ ആരാധകർക്ക് പ്രിയങ്കരനാക്കുക മാത്രമേ ചെയ്തിട്ടുള്ളൂ.
സിനിമകൾക്കപ്പുറം, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ടെലിവിഷൻ അഭിമുഖങ്ങളും പൊതു പ്രഭാഷണങ്ങളും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നർമ്മവും വിനയവും വർധിപ്പിച്ചു.
ഖാന്റെ സിനിമകളെക്കാളേറെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിമുഖങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടരായ പല വരേണ്യ നഗര ആരാധകരെ എനിക്കറിയാം. ഈ മാധ്യമ സംഭാഷണങ്ങൾ ഇന്നുവരെയുള്ള നടന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച പ്രകടനത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു: അപ്രമാദിത്വമില്ലാത്ത മധ്യവർഗ സൂപ്പർസ്റ്റാറിന്റെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പതിപ്പ്.
ഖാൻ രുചികരമായ അഹങ്കാരിയും സമചിത്തതയുള്ളതുമായ ഒരു പൊതു വ്യക്തിത്വം രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. അയാൾ സ്വയം വെളിപ്പെടുത്തലിന്റെ നിമിഷങ്ങളിലൂടെ എന്നെന്നേക്കുമായി നമ്മെ വശീകരിക്കുകയും തുടർന്ന് സ്വയം അപമാനവും കയ്പേറിയ പരിഹാസവും നൽകുന്നു.
ചെയിൻ-സ്മോക്കിംഗ്, ലജ്ജാശീലൻ, സ്വയം അവബോധമുള്ള, ഉല്ലാസകരമായ, ഖാൻ ഒരിക്കലും വിരസനല്ല. സാമ്പത്തിക അരക്ഷിതാവസ്ഥയും പ്രശ് നകരമായ സൗഹൃദങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനെക്കുറിച്ച് നല്ല ഉപദേശം നൽകുന്നതിൽ നിന്ന് സിനിമാ വ്യവസായത്തിലെ വാർധക്യത്തെക്കുറിച്ചും സ്വന്തം ലൈംഗികതയെക്കുറിച്ചും ഉല്ലാസകരമായ തമാശകൾ പൊട്ടിക്കുന്നത് വരെ അദ്ദേഹം പോകുന്നു. തന്നെയും ലോകത്തെയും കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ എല്ലാ ഉദ്ധരണികളിലും തമാശകളിലും, കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യുകയും തന്റെ കരകൗശലവിദ്യയിൽ ആഴത്തിൽ ശ്രദ്ധിക്കുകയും സ്വയം ചിരിക്കുന്നത് ആസ്വദിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു മനുഷ്യന്റെ സൂചന എല്ലായ്പ്പോഴും ഉണ്ട്.
നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയം അഗാധമായി വിഭജിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, പുഞ്ചിരികളിലും കഥകളിലും നമ്മിൽ പലരെയും എങ്ങനെ ഒന്നിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നതിലാണ് നടന്റെ ശക്തി.
അനിശ്ചിതത്വവും കഠിനവുമായ യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളുടെ ലോകത്ത്, ഖാന്റെ അതിശയകരമായ ചിത്രങ്ങൾ വിസ്മയത്തിന്റെയും രക്ഷപ്പെടലിന്റെയും വിനോദത്തിന്റെയും ഉറവിടമായി തുടരുന്നു.
ഒരിടവേളയ്ക്ക് ശേഷം 2023 ൽ മൂന്ന് ബിഗ് റിലീസുകളാണ് താരം ഒരുക്കുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരാധകർ ആവേശത്തിന്റെ പരകോടിയിലാണ്.പക്ഷേ, മുസ്ലിം ഐക്കണുകളും ബോളിവുഡ് റിലീസുകളും ബഹിഷ്കരിക്കണമെന്ന് വാദിക്കുന്ന വലതുപക്ഷ സോഷ്യൽ മീഡിയ പ്രചാരണങ്ങളെക്കുറിച്ചും അവർ ജാഗ്രത പുലർത്തുന്നു.
നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയം അഗാധമായി വിഭജിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, പുഞ്ചിരികളിലും കഥകളിലും നമ്മിൽ പലരെയും എങ്ങനെ ഒന്നിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നതിലാണ് നടന്റെ ശക്തി. ഈ ഐക്കണിന്റെ അടുത്ത 30 വർഷം എങ്ങനെ ആയിരിക്കുമെന്ന് പറയാൻ ഞാൻ ആളല്ല - തകർന്ന നമ്മുടെ സംസ്കാരത്തിന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ 'മോശം' തമാശകളും വിശാലമായ കൈകളും ആവശ്യമാണ്.