കെ.പി ശശി : നിലയ്ക്കാത്ത പോരാട്ട ശബ്ദം

നമ്മുടെ പ്രിയപ്പെട്ട കെ.പി.ശശി ഇനിയില്ല. ചലച്ചിത്രകാരൻ, കാർട്ടൂണിസ്റ്റ്, എഴുത്തുകാരൻ, ഉപദേഷ്ടാവ്, സുഹൃത്ത്, എല്ലാറ്റിനുമുപരിയായി ഓരോ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടവന്റെയും ലക്ഷ്യത്തിനായി അശ്രാന്തമായി പോരാടുന്ന മനുഷ്യാവകാശ പ്രവർത്തകൻ. ഈ ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിൽ ഉച്ചതിരിഞ്ഞ് ശശി നമ്മെ വിട്ടു പോയി - മാസങ്ങളോളം ഒരു മെഡിക്കൽ അവസ്ഥയോട് പോരാടിയതിന് ശേഷം.

അദ്ദേഹം മരിക്കുന്നതിന് കൃത്യം ഒരു മാസം മുമ്പ്, തൃശൂരിലെ ആയുർവേദ രോഗശാന്തി കേന്ദ്രത്തിൽ വച്ച് അദ്ദേഹത്തെ അവസാനമായി കണ്ടുമുട്ടിയത് ഞാൻ ഓർക്കുന്നു. വായുസഞ്ചാരമുള്ളതും നല്ല വെളിച്ചമുള്ളതുമായ മുറിയിലേക്ക് നടക്കുമ്പോൾ ഞാൻ ഞെട്ടിപ്പോയി. മൂന്നുപതിറ്റാണ്ടിലേറെയായി എനിക്കറിയാവുന്ന ശശിയെ പോലെ ഒന്നുമല്ല എന്റെ മുന്നിൽ ഞാൻ കണ്ടത്. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ തളർന്നുകിടന്ന് ഒരു തലയിണയിൽ ബലഹീനനായി ചാരിയിരുന്ന് , കുതിർന്ന കണ്ണുകളുമായി അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംസാരങ്ങൾ കേവല സ്വകാര്യ മന്ത്രണങ്ങളായി.

ഈ പരിതാപകരമായ അവസ്ഥയിൽ പോലും, തന്നെക്കുറിച്ചല്ല, മറിച്ച് ലോകത്തിന്റെ അവസ്ഥയെക്കുറിച്ച് മാത്രമാണ് അദ്ദേഹം സംസാരിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചത് എന്ന വസ്തുതയിൽ നിന്ന് മാത്രം അയാളെ തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയും.

"ബോസ്സ്, 2024 ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഹിന്ദുത്വ ഫാസിസം പരാജയപ്പെടുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ നമ്മൾ എന്താണ് ചെയ്യേണ്ടത് എന്നതിനെക്കുറിച്ച് നിങ്ങളുമായി ചർച്ച ചെയ്യാൻ ഞാൻ കാത്തിരിക്കുകയായിരുന്നു."

അതായിരുന്നു ശശി - എപ്പോഴും മറ്റൊരാളുടെ പ്രശ്നത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്ന ഒരാൾ.

"ശശി, നിനക്ക് ശത്രുക്കളോട് ഒരു സഹാനുഭൂതിയുമില്ല. നിങ്ങൾ സ്വയം ചെയ്തതിന് ശേഷം അവർക്ക് ഇനി ഒന്നും ചെയ്യാൻ അവശേഷിക്കുന്നില്ല" ഞാൻ പറഞ്ഞു. അവന്റെ ശരീരം വേദനയാൽ ഞെരിഞ്ഞമർന്നു, അവന്റെ ശ്വാസോച്ഛ്വാസം കഠിനമായിരുന്നു, പക്ഷേ അവന്റെ കണ്ണുകൾക്ക് വേഗത്തിൽ ഒരു തിളക്കം ലഭിച്ചു, അവനിലെ കാർട്ടൂണിസ്റ്റ് വളച്ചൊടിച്ച നർമ്മത്തെ അഭിനന്ദിച്ചു.

ശശിയെപ്പോലൊരാൾക്ക് ഒരിടത്തും ശത്രുക്കൾ ഉണ്ടാകാൻ സാധ്യതയില്ലെന്ന് എനിക്കറിയാമായിരുന്നു. ഏറ്റവും ചൂടേറിയതും വികാരാധീനവുമായ പ്രചാരണങ്ങളിൽ പോലും, അത് സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഭരണകൂടത്തിനെതിരെയോ അത്യാഗ്രഹികളായ കോർപ്പറേറ്റ് ഹൗസിനെതിരെയോ ഒരു കൂട്ടം ദുഷ്ട വ്യക്തികൾക്കെതിരെയോ ആകട്ടെ - ശശിക്ക് ആരോടും പരുഷമായ ഒരു വ്യക്തിപരമായ വാക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള വെറുപ്പിനുള്ള സമയമോ ഊർജ്ജമോ അദ്ദേഹത്തിന് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല, കൂടുതൽ സന്തോഷകരമായ ഒന്നിൽ നിക്ഷേപിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന വിലയേറിയ വിഭവങ്ങൾ ആയിരുന്നു അവ.

അദ്ദേഹത്തിനെ അപമാനിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളും നിഷ്ഫലമായി. അതെ, അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യകാല ഡോക്യുമെന്ററി സംവിധായകരിൽ ഒരാളായിരുന്നു, രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള വൈവിധ്യമാർന്ന സാമൂഹിക പ്രസ്ഥാനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു, നല്ല പ്രശസ്തിയുള്ള ഒരു കാർട്ടൂണിസ്റ്റ്, യുവാക്കൾക്കിടയിൽ കടുത്ത ആരാധകവൃന്ദം ഉണ്ടായിരുന്നു - പക്ഷേ അദ്ദേഹം ഒരിക്കലും സ്വയം ഗൗരവമായി എടുത്തില്ല. സ്വന്തം മനസ്സിൽ അയാൾക്ക് ഒട്ടും വലുപ്പം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.

പല മനുഷ്യരും സാധാരണയായി വീണുപോകുന്ന അഹംഭാവം ഇല്ലാത്തതിനാൽ, താൻ ഏറ്റവും ഇഷ്ടപ്പെടുന്നത് ചെയ്യാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം ശശിക്ക് ലഭിച്ചു. ആദിവാസികൾ , മത്സ്യത്തൊഴിലാളികൾ , ലൈംഗീക ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ , പാരിസ്ഥിതിക കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇരകൾ എന്നിങ്ങനെ ഭൂമിയുടെ ശോചനീയാവസ്ഥയുടെ പരിഹാരം സ്വന്തം ലക്ഷ്യമായി അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുത്തു.

ഇവരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ ഉയർത്തിക്കാട്ടാൻ അദ്ദേഹം തെരഞ്ഞെടുത്ത മാധ്യമമായിരുന്നു സിനിമ. മൂന്നര പതിറ്റാണ്ടിനിടെ 21 ലധികം സിനിമകൾ - കൂടുതലും ഡോക്യുമെന്ററികൾ, നിരവധി ഫീച്ചർ ഫിലിമുകൾ ഉൾപ്പെടെ - അദ്ദേഹം ചെയ്യുകയുണ്ടായി. ആണവോർജ്ജത്തിന്റെയും വലിയ അണക്കെട്ടുകളുടെയും അപകടങ്ങൾ മുതൽ മതന്യൂനപക്ഷങ്ങൾക്കെതിരായ വംശഹത്യകൾ, എച്ച്ഐവി ബാധിതരോടുള്ള വിവേചനം എന്നിവ വരെ അദ്ദേഹം ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ച വിഷയങ്ങൾ ആയിരുന്നു.

ചലച്ചിത്ര മേളകളിലും വിവിധ അവാർഡുകളിലൂടെയും ശശിയുടെ സിനിമകൾക്ക് ന്യായമായ അംഗീകാരം ലഭിച്ചപ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ ഉദ്ദേശ്യം എല്ലായ്പ്പോഴും വളരെ വ്യക്തമായിരുന്നു - ഒരു ചലച്ചിത്ര നിർമ്മാതാവ് എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം രേഖപ്പെടുത്തിയ കഥകൾക്ക് നീതി ലഭ്യമാക്കുക. അതിനാൽ, ഓരോ സിനിമയും ഡസൻ കണക്കിന് സ്ക്രീനിംഗുകളുമായി, ഏറ്റവും വിദൂരമായ സ്ഥലങ്ങളിൽ, താൽപ്പര്യമുള്ള ചെറിയ പ്രേക്ഷകരിലേക്ക് പോലും എത്തിച്ചു.

ഇതിനൊപ്പം, നയങ്ങളിൽ മാറ്റം വരുത്താനുള്ള അധികാരങ്ങളുമായി തുടർച്ചയായ ലോബിയിംഗ്, മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങളെ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രശ്നങ്ങളെക്കുറിച്ച് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുക, സഹ കലാകാരന്മാരെയും സുഹൃത്തുക്കളെയും പോരാട്ടത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ അണിനിരത്തുക എന്നിവയുണ്ടാകും. ശശിയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഈ സിനിമ ഒരിക്കലും കേവലം വിപണനം ചെയ്യപ്പെടേണ്ട ഒരു അവസാന ഉൽപ്പന്നമായിരുന്നില്ല, പക്ഷേ അത് സ്വയം ചെയ്യാൻ കഴിയാത്തവിധം ദുർബലരായവർക്കായി വാതിലുകൾ തുറക്കുന്ന ഒരു ഇടിമുഴക്കമുള്ള റാം.

ഇറാഖിലെ യുഎസ് അധിനിവേശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ആക്ഷേപഹാസ്യമായ 'അമേരിക്ക, അമേരിക്ക' എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഗീത വീഡിയോകളും വ്യാവസായിക, നഗര 'വികസനത്തിന്റെ' നാശങ്ങൾക്കെതിരായ ഒരു പ്രചോദനാത്മക ഗാനമായ 'ഗാവ് ചോദാബ് നഹി'യും രാഷ്ട്രീയ വിമർശനം എങ്ങനെ ജനപ്രിയവും രസകരവുമാണെന്ന് കാണിച്ചു. ഇവിടെ 'മ്യൂസിക് വീഡിയോ' എന്ന പദം അല്പം തെറ്റിദ്ധാരണാജനകമാണ്, വാസ്തവത്തിൽ, ശശിയുടെ എല്ലാ സിനിമകളും സംഗീതം നിറഞ്ഞ വീഡിയോകളായിരുന്നു, എല്ലായ്പ്പോഴും മികച്ച താളബോധം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു - ശശി സ്വയം ഒരു പാതി സംഗീതജ്ഞനും മികച്ച മെലഡികളുടെ ആസ്വാദകനുമാണ്.

ഒരു കാർട്ടൂണിസ്റ്റ് എന്ന നിലയിൽ ശശിയും ഒരുപോലെ ഉൽപാദനക്ഷമതയുള്ളവനായിരുന്നു. സ്വതന്ത്ര കമ്പോളത്തിലെ അന്ധരായ ഭക്തരെ, സാമുദായിക വിദ്വേഷത്തിനെതിരെ, പൊതുജനാരോഗ്യത്തെ കുറിച്ചും, ഇന്ത്യയിലെ തദ്ദേശീയ ജനതയുടെ ദുരവസ്ഥയെ വെളിപ്പെടുത്തുന്ന നൂറുകണക്കിന് ശക്തമായ ചിത്രങ്ങൾ അദ്ദേഹം വർഷങ്ങളായി വരയ്ക്കുകയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.

അദ്ദേഹം മലയാളത്തിലും ഇംഗ്ലീഷിലും എഴുതി. ഇംഗ്ലീഷിൽ സാധാരണയായി www.countercurrents.org പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നു, അവിടെ അദ്ദേഹം ഒരു ഉപദേഷ്ടാവും അസോസിയേറ്റ് എഡിറ്ററുമായിരുന്നു. ഇടയ്ക്കിടെയുള്ള കവിതകളിൽ അദ്ദേഹം എഴുതിയ വാക്കുകൾ പുതുമയുള്ളതും ആശ്ചര്യങ്ങൾ നിറഞ്ഞതുമായിരുന്നു, ബാംഗ്ലൂരിലെ തന്റെ ഒറ്റമുറി അപ്പാർട്ട് മെന്റിന്റെ ടെറസിലെ നക്ഷത്രപ്രകാശമുള്ള രാത്രി ആകാശം പോലെ, കുറച്ച് പാനീയങ്ങൾക്ക് ശേഷം.

ശശിയുടെ സർഗ്ഗാത്മക കഴിവുകൾ, ആകർഷകമാണെങ്കിലും, അദ്ദേഹം പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നതിന്റെ ഒരു ചെറിയ ഭാഗം മാത്രമാണ്. അവൻ വളരെ നന്നായി ഉദാഹരിച്ചത് മനുഷ്യരുടെ കഴിവ് ആയിരുന്നു - അല്ലാത്തപക്ഷം ബുദ്ധിമാനും ഇരപിടിയനുമായ ജീവികൾ - സ്വന്തം പദവികൾ അംഗീകരിക്കാനും മറ്റുള്ളവരുടെ വേദന തിരിച്ചറിയാനും അതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒരേയൊരു ധാർമ്മിക തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടത്താനും - അവിടെ ലോകത്തിന്റെ പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കാൻ നിസ്വാർത്ഥമായി പ്രവർത്തിക്കുക.

ശശി ശരിക്കും അതുല്യനായിരുന്നു, അവന്റെ ശരീരത്തിൽ ഒരു സ്വാർത്ഥമായ അസ്ഥി പോലും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അദ്ദേഹം വളരെക്കാലം മുമ്പ് പുറംലോകത്തിന്റെ ദുഃഖങ്ങളും സന്തോഷങ്ങളുമായി തന്റെ ശാരീരിക അസ്തിത്വത്തെ ലയിപ്പിച്ചിരുന്നു.

അത്തരം ആത്മീയതയ്ക്ക് അദ്ദേഹം ഒരു വില കൊടുത്തിരുന്നു - പതിറ്റാണ്ടുകളായി സ്വന്തം ശരീരത്തെ അവഗണിച്ചത് - തീർച്ചയായും അദ്ദേഹം നമ്മെയെല്ലാം ഇത്ര നേരത്തെ ഉപേക്ഷിച്ചതിന്റെ ഒരു കാരണം കൂടിയായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, മറ്റൊരു അവസരം കൂടി നൽകിയാൽ വ്യത്യസ്തമായി ജീവിക്കുമായിരുന്നോ എന്ന് ശശിയോട് ചോദിച്ചാൽ, ഉത്തരം നിഷേധാത്മകമായിരിക്കുമായിരുന്നുവെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. എന്തെന്നാൽ, അവൻ പൂർണ്ണമായി ജീവിക്കുകയും ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള വ്യക്തിപരമായ പശ്ചാത്താപങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ വിടപറയുകയും ചെയ്തു. മാത്രവുമല്ല, അവൻ തന്നെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ ജാഗ്രത പുലർത്തിയിരുന്നെങ്കിൽ അദ്ദേഹം ശശിയാകില്ലായിരുന്നു, ഞങ്ങളെല്ലാവരും ഇത്രയധികം സ്നേഹിക്കുന്നവരായി വളർന്നു.

അതെ, അദ്ദേഹത്തെ അറിയാവുന്നവർക്ക് ഈ നഷ്ടം നികത്താനാവാത്തതാണ്, അവനോടൊപ്പം കൂടുതൽ സമയം ചെലവഴിക്കാത്തതിന്റെയോ സ്വയം നന്നായി പരിപാലിക്കാൻ സഹായിക്കാത്തതിന്റെയോ, മിസ്ഡ് കോളുകളിൽ ചിലതിന് മറുപടി നൽകാത്തതിന്റെയോ അല്ലെങ്കിൽ പലപ്പോഴും അവന്റെ പിടിവാശിയോടെയുള്ള വഴികളിലൂടെ ക്ഷമ നഷ്ടപ്പെടുന്നതിന്റെയും പശ്ചാത്താപത്തോടെ പലരും എല്ലായ്പ്പോഴും ജീവിക്കും. എന്നിരുന്നാലും, നമ്മിൽ പലരും പുഞ്ചിരിക്കും, കാരണം നമുക്കറിയാം - ശശിയുടെ വിമതവുമായ ആത്മാവ് ഇപ്പോൾ എവിടെയാണെങ്കിലും - പ്രപഞ്ചത്തിൽ എവിടെയും അനീതി നിലനിൽക്കുന്നിടത്തോളം കാലം അത് വിശന്നുകൊണ്ടേയിരിക്കും.

ക്രിസ്തുമസിന് ദൈവത്തിന്റെ പടിവാതിൽക്കൽ വന്നിറങ്ങിയ സ്ഫോടനാത്മകമായ പാക്കേജിനെക്കുറിച്ച് ആരെങ്കിലും ദൈവത്തിനും അവന്റെ എല്ലാ അവതാരങ്ങൾക്കും ഗൗരവമായി മുന്നറിയിപ്പ് നൽകണം.

കടപ്പാട് : കൗണ്ടർ കറൻറ്സ് / വിവർത്തനം : അഫ്സൽ റഹ്മാൻ