പണത്തിനു മീതെ ഒരു മാധ്യമവും പറക്കില്ല!

രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയ സ്വകാര്യ ബ്രോഡ്കാസ്റ്ററായ എൻ.ഡി.ടി.വിയിൽ നിന്ന് നവംബർ അവസാനം പ്രശസ്ത ഇന്ത്യൻ ടെലിവിഷൻ ജേണലിസ്റ്റ് രവീഷ് കുമാർ രാജി പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യത്തിൽ അപ്രത്യക്ഷമാകുന്ന സ്വതന്ത്ര വാർത്താ മാധ്യമ ഭൂപ്രകൃതിയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മപ്പെടുത്തലായിരുന്നു അത്.

അതൊരു സാധാരണ യാത്രയായിരുന്നില്ല. കാൽനൂറ്റാണ്ടായി എൻ.ഡി.ടി.വി.യിൽ ഒരു ജനപ്രിയ ശബ്ദമായിരുന്ന കുമാർ നിർഭയവും കഠിനവുമായ റിപ്പോർട്ടിംഗിനും അധികാരത്തിലിരിക്കുന്നവരെ നേരിടാനുള്ള സന്നദ്ധതയ്ക്കും പേരുകേട്ടയാളാണ്. പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ സർക്കാരിന് അനുകൂല നിലപാട് സ്വീകരിച്ചതിനും ഹിന്ദുക്കൾക്കും മുസ്‌ലിംകൾക്കുമിടയിൽ വർഗീയ ചേരിതിരിവ് ഉണ്ടാക്കിയതിനും മറ്റ് വാർത്താ ഏജൻസികളെ അദ്ദേഹം അടുത്തിടെ വിമർശിച്ചിരുന്നു.

എന്നിട്ടും ലോകത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ ധനികനായ ഗൗതം അദാനി എൻ.ഡി.ടി.വിയുടെ ഭൂരിഭാഗം ഓഹരിയുടമയായി മാറിയതോടെ രവീഷ് കുമാർ രാജി വെക്കാൻ നിർബന്ധിതനായി. 2014 ലെ ദേശീയ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുന്നോടിയായി പ്രചാരണത്തിനായി

മാധ്യമപ്രവർത്തകർക്കും സർക്കാർ വിമർശകർക്കുമെതിരായ അക്രമണങ്ങൾക്കിടയിൽ, ലോക പത്രസ്വാതന്ത്ര്യ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യ വഴുതിവീഴുകയാണ്, അവിടെ ഇപ്പോൾ 180 രാജ്യങ്ങളിൽ 150-ാം സ്ഥാനത്താണ് ഇന്ത്യ

ഈ വ്യവസായിയുടെ വിമാനമാണ് മോദി ഉപയോഗിച്ചത്. മോദിയുമായി അടുപ്പമുള്ളയാളാണ് അദാനി. 2014ല് മോദി അധികാരത്തില് വന്ന ശേഷം അദാനിയുടെ ആസ്തി 700 കോടി ഡോളറില് നിന്ന് 110 ബില്യണ് ഡോളറായി ഉയര്ന്നു.

തന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള എൻ.ഡി.ടി.വി, എന്തെങ്കിലും തെറ്റ് ചെയ്യുമ്പോള് സർക്കാരിനെ വിമർശിക്കാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം നിലനിർത്തുമെന്ന് അദാനി പറഞ്ഞു. എന്നാൽ മോദി സർക്കാരിനെ വെല്ലുവിളിക്കാൻ ധൈര്യമായി കാണുന്ന ചുരുക്കം ചില ഇന്ത്യൻ ടിവി ചാനലുകളിൽ ഒന്ന് അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആശങ്കകൾ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള പത്രപ്രവർത്തനം നേരിടുന്ന ഒരു ചോദ്യത്തെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിശാലമായ ഭയത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു: അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യം സംരക്ഷിക്കാനുള്ള പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളുടെ ഉടമസ്ഥാവകാശം ഏതാനും വരേണ്യ ബിസിനസുകാരുടെ കൈകളിൽ കേന്ദ്രീകരിക്കുമ്പോൾ എന്ത് സംഭവിക്കും?

അല്ലെങ്കിൽ കുമാർ പറഞ്ഞതുപോലെ: "സർക്കാർ അനുവദിച്ച കരാറുകളുമായി വിജയത്തെ ബന്ധിപ്പിച്ചതായി കാണുന്ന ഒരു കോർപ്പറേറ്റർ വാങ്ങിയ ഒരു ചാനലിന് ഇപ്പോൾ സർക്കാരിനെ വിമർശിക്കാൻ എങ്ങനെ കഴിയും? എനിക്ക് ജോലി ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടി വരുമെന്ന് എന്ന് എനിക്ക് വ്യക്തമായിരുന്നു."

ഒരു ആഗോള പ്രശ്നം

തീർച്ചയായും, ഇത് ഇന്ത്യയെ മാത്രം സംബന്ധിച്ച സവിശേഷമായ ഒരു പ്രശ്നമല്ല. മാധ്യമങ്ങളുടെ കോർപ്പറേറ്റ് കുത്തകവൽക്കരണം അമേരിക്കയിൽ കൂടുതൽ പരിശോധനയിലാണ്. 2017 ൽ, കോംകാസ്റ്റ്, ന്യൂസ് കോർപ്പ്, ഡിസ്നി, വയാകോം, ടൈം വാർണർ, സിബിഎസ് - വെറും ആറ് കമ്പനികൾ - രാജ്യത്തെ 90 ശതമാനം മാധ്യമങ്ങളുടെയും ഉടമസ്ഥത വഹിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് ബെർണി സാൻഡേഴ്സ് എഴുതി. 15 ശത കോടീശ്വരന്മാർ ദി ന്യൂയോര്ക്ക് ടൈംസ്, വാൾസ്ട്രീറ്റ് ജേണൽ, വാഷിംഗ്ടൺ പോസ്റ്റ് എണ്ണിയവയുൾപ്പെടെ എല്ലാ പ്രധാന ദേശീയ പത്രങ്ങളുടെയും ഉടമസ്ഥരാണെന്ന് ഫോബ്സ് 2016 ൽ എഴുതി.

യു.കെയിൽ മീഡിയ റിഫോം സഖ്യം ഈ മേഖലയിലെ "കേന്ദ്രീകൃത ഉടമസ്ഥാവകാശം" "ഏതൊരു ആധുനിക ജനാധിപത്യത്തിനും ഒരു പ്രധാന പ്രശ്നം" ആണെന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2015-ൽ, യുകെ ദേശീയ പത്ര വിപണിയുടെ 71 ശതമാനം മൂന്ന് കമ്പനികളാൽ ആധിപത്യം പുലർത്തിയിരുന്നു - ന്യൂസ് യുകെ, ഡെയ്ലി മെയിൽ ഗ്രൂപ്പ്, റീച്ച്. 2019 ആയപ്പോഴേക്കും അവരുടെ വിപണി വിഹിതം 83 ശതമാനമായും 2021 ഓടെ 90 ശതമാനമായും ഉയർന്നു.

മാധ്യമ കുത്തകവൽക്കരണം തടയുന്നതിന് ചില രാജ്യങ്ങൾക്ക് നിയന്ത്രണ നടപടികൾ നിലവിലുണ്ട്. ജർമ്മനിയിൽ, ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു കമ്പനിക്കും "എല്ലാ ടിവി പ്രേക്ഷകരുടെയും 30 ശതമാനത്തിലധികം" നിയന്ത്രിക്കാൻ കഴിയില്ല.

എന്നാൽ ഇത് യൂറോപ്പിലുടനീളം വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു: ഇറ്റലിയിൽ, മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി സിൽവിയോ ബെർലുസ്കോണിയുടെ കുടുംബം നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഹോൾഡിംഗ് കമ്പനിയായ ഫിനിൻവെസ്റ്റ്, രാജ്യത്തെ മൂന്ന് പ്രധാന ടിവി ചാനലുകളും പത്രങ്ങളുടെയും പുസ്തകങ്ങളുടെയും രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വലിയ പ്രസാധനശാലയുടെയും ഉടമയാണ്.

1990 കൾ മുതൽ ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക കുതിച്ചുചാട്ടം അതിവേഗം വളരുന്ന മാധ്യമ വ്യവസായത്തിന് കാരണമായി, വിപണി വലുപ്പം 2021 ൽ 21.5 ബില്യൺ ഡോളറിൽ നിന്ന് 2026 ൽ 54 ബില്യൺ ഡോളറായി വളരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഇത് ഇപ്പോൾ 100,000 ലധികം പത്രങ്ങളും 380 വാർത്താ ചാനലുകളും അവകാശപ്പെടുന്ന ഒരു വാർത്താ മാധ്യമ ലാൻഡ്സ്കേപ്പിന് കാരണമായി. ഇന്റർനെറ്റിന്റെയും സോഷ്യൽ മീഡിയ ഉപയോഗത്തിന്റെയും ദ്രുതഗതിയിലുള്ള വളർച്ച ചേർക്കുക, വൈവിധ്യമാർന്ന വാർത്താ പ്ലാറ്റ്ഫോമുകൾ ഇന്ത്യൻ ഉപഭോക്താവിന് ലഭ്യമാകണം.

വാർത്തകളുടെയും പണത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും അവിശുദ്ധ മിശ്രിതം പകർത്തുന്ന ഒരു പദമാണ് രവീഷ് കുമാർ ഉപയോഗിച്ചത്: ഗോഡി മാധ്യമങ്ങൾ.

എന്നാൽ പാശ്ചാത്യരാജ്യങ്ങളിലെന്നപോലെ, ഇന്ത്യൻ മാധ്യമങ്ങളും ഏതാനും കോർപ്പറേഷനുകളുടെ ഉടമസ്ഥതയിലാണ്. വരുമാനത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ കമ്പനിയായ റിലയൻസ് ഇൻഡസ്ട്രീസ് ഒരു ദശകം മുമ്പ് മാധ്യമ മേഖലയിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചപ്പോൾ ആദ്യത്തെ മുന്നറിയിപ്പ് മണികൾ മുഴങ്ങി.

2011 ൽ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് കേബിൾ ടെലിവിഷൻ നെറ്റ്വർക്ക്സ് (റെഗുലേഷൻ) ഭേദഗതി ബിൽ പാസാക്കി, "രാജ്യത്തുടനീളം കേബിൾ ടെലിവിഷൻ ഡിജിറ്റൈസേഷൻ മൂന്ന് വർഷത്തിനുള്ളിൽ നിർബന്ധമാക്കി". എന്നാൽ ന്യൂയോർക്ക് സർവകലാശാലയിലെ മീഡിയ സ്റ്റഡീസ് പ്രൊഫസർ അരവിന്ദ് രാജഗോപാൽ ആ സമയത്ത് ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചതുപോലെ, "ഏറ്റവും വലിയ കേബിൾ സേവന ദാതാക്കൾ ഇതിനകം തന്നെ ബ്രോഡ്കാസ്റ്റിംഗ് കമ്പനികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിലായിരുന്നു" എന്നതിനാൽ മാധ്യമങ്ങളുടെ കേന്ദ്രീകൃത കോർപ്പറേറ്റ് നിയന്ത്രണത്തിനും ബിൽ ഫലപ്രദമായി വഴിയൊരുക്കി.

2012 ജനുവരിയിൽ, ലോകത്തിലെ എട്ടാമത്തെ ധനികനായ മുകേഷ് അംബാനിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള റിലയൻസ്, കടക്കെണിയിലായ നെറ്റ് വർക്ക് 18 മീഡിയ ഗ്രൂപ്പിൽ നിക്ഷേപം നടത്തി. അതിന്റെ ഫലമായി ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ മാധ്യമ കൂട്ടായ്മയുടെ രൂപീകരണമായിരുന്നു, അതിൽ ഇംഗ്ലീഷ്, ഹിന്ദി, നിരവധി പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലെ പൊതുവായ വാർത്താ, ബിസിനസ് ചാനലുകളുടെ ഒരു പൂച്ചെണ്ട് ഉൾപ്പെടുന്നു. തീരുമാനങ്ങൾ രാജ്യത്തിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ സ്വാധീനിക്കുന്ന റിലയൻസ് എന്ന കമ്പനിയുടെ മാധ്യമ കവറേജിനെ ഇത് എങ്ങനെ ബാധിക്കുമെന്ന് മാധ്യമപ്രവർത്തകരും വിശകലന വിദഗ്ധരും ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിച്ചു. 2014 ൽ റിലയൻസ് നെറ്റ് വർക്ക് 18 ന്റെ പൂർണ്ണ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുത്തു. സിഎൻഎൻ-ഐബിഎൻ ചാനലിന്റെ എഡിറ്റർ ഇൻ ചീഫ് രാജ്ദീപ് സർദേശായിയാണ് രാജിവച്ചത്. തന്റെ വിടവാങ്ങൽ ഇമെയിലിൽ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ എഴുതി: "എഡിറ്റോറിയൽ സ്വാതന്ത്ര്യവും സമഗ്രതയും 26 വർഷത്തെ പത്രപ്രവർത്തനത്തിൽ വിശ്വാസത്തിന്റെ ലേഖനങ്ങളാണ്, ഒരുപക്ഷേ എനിക്ക് ഇപ്പോൾ മാറാൻ കഴിയാത്തത്ര പ്രായമായിരിക്കാം!".

ഇന്ന്, വൻകിട ബിസിനസുകാരും രാഷ്ട്രീയവും ഇന്ത്യൻ മാധ്യമങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ഏതെങ്കിലും ഒരു കമ്പനിക്കും അപ്പുറമാണ്. മറ്റൊരു സ്വാധീനമുള്ള ടിവി ശൃംഖലയായ സീ മീഡിയ കോർപ്പറേഷൻ, ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ മുൻ അംഗമായ സുഭാഷ് ചന്ദ്രയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള എസ്സെൽ ഗ്രൂപ്പിന്റെ ഭാഗമാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാനാർത്ഥിത്വത്തെ മോദിയുടെ ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി (ബി.ജെ.പി) പിന്തുണച്ചു.

റിപ്പോർട്ടേഴ്സ് വിത്തൗട്ട് ബോർഡേഴ്സിന്റെ 2019 ലെ റിപ്പോർട്ടിൽ സമാനമായ നിരവധി ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്തി. ബിജെപിയുടെ ദേശീയ ഉപാധ്യക്ഷനും വക്താവുമായ ബൈജയന്ത് പാണ്ഡയുടെ കുടുംബത്തിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ളതാണ് ഒഡീഷ ടിവി. ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയ ടിവി ചാനലുകളിൽ ഒന്നായ ന്യൂസ് ലൈവ് വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനമായ അസമിലെ ബിജെപി മുഖ്യമന്ത്രി ഹിമന്ത ബിശ്വ ശർമ്മയുടെ ഭാര്യ റിനികി ഭുയാൻ ശർമ്മയുടെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ളതാണ്.

'ഗോഡി മീഡിയ'

വാർത്തകളുടെയും പണത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും അവിശുദ്ധ മിശ്രിതം പകർത്തുന്ന ഒരു പദമാണ് രവീഷ് കുമാർ ഉപയോഗിച്ചത്: ഗോഡി മാധ്യമങ്ങൾ. "ഗോഡി" എന്നാൽ ലാപ്പ് എന്നാണ് അർത്ഥം. മോദി വർഷങ്ങൾ പിറവിയെടുത്ത പല സ്ഥാപിത അനുകൂല മുഖപത്രങ്ങളുടെയും ലാപ് ഡോഗ് സ്വഭാവത്തെയാണ് ഗോഡി മാധ്യമങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. 2021 ൽ മുസ്ലിം ആക്ടിവിസ്റ്റുകളുടെ വീടുകൾ ബിജെപി നേതൃത്വത്തിലുള്ള തകർക്കൽ അല്ലെങ്കിൽ കർഷക സമരങ്ങളെ വിമർശിച്ചത് പോലുള്ള സംഭവങ്ങൾ മുഖ്യധാരാ ഇന്ത്യൻ മാധ്യമങ്ങൾ എങ്ങനെ ആഘോഷിച്ചുവെന്ന് നോക്കുമ്പോൾ, രവീഷ് കുമാർ ശരി ആണെന്ന തോന്നലിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ പ്രയാസമാണ്.

അതേസമയം, മാധ്യമപ്രവർത്തകർക്കും സർക്കാർ വിമർശകർക്കുമെതിരായ അക്രമണങ്ങൾക്കിടയിൽ, ലോക പത്രസ്വാതന്ത്ര്യ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യ വഴുതിവീഴുകയാണ്, അവിടെ ഇപ്പോൾ 180 രാജ്യങ്ങളിൽ 150-ാം സ്ഥാനത്താണ് ഇന്ത്യ.

വേലിയേറ്റം തിരിയുമെന്ന പ്രതീക്ഷയിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. അതെ, നല്ല പത്രപ്രവർത്തനത്തിന് പണം ആവശ്യമാണ്. പക്ഷേ, അതിനും സ്വാതന്ത്ര്യം ആവശ്യമാണ്. മാധ്യമ കുത്തക കുമാറിനെപ്പോലുള്ള വിമര് ശനാത്മകമായ ശബ്ദങ്ങളെ വെട്ടിമുറിച്ചാല് അത് ഇന്ത്യന് ജനാധിപത്യത്തിന് ഒരിക്കലും ആരോഗ്യകരമാകില്ല.

കടപ്പാട് : അൽ ജസീറ / വിവർത്തനം : അഫ്സൽ റഹ്‌മാൻ