മിഖായേൽ ഗോർബച്ചേവ് : സ്വദേശത്ത് വെറുക്കപ്പെടുകയും വിദേശത്ത് സ്നേഹിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്ത നേതാവ്

തന്റെ അവസാന ദിവസം വരെ, മിഖായേൽ ഗോർബച്ചേവ് ഒരു ഇരട്ട യാഥാർത്ഥ്യത്തിലാണ് ജീവിച്ചത് - വാഷിംഗ്ടൺ, പാരീസ്, ലണ്ടൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ സ്നേഹിക്കപ്പെടുകയും ആഘോഷിക്കുകയും ചെയ്തപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ അഴിച്ചുവിട്ട പ്രതിസന്ധികൾ ഒരിക്കലും ക്ഷമിച്ചിട്ടില്ലാത്ത ധാരാളം റഷ്യക്കാർ അദ്ദേഹത്തെ അധിക്ഷേപിക്കുകയായിരുന്നു.

യുക്രൈനിലെ യുദ്ധത്തിന്റെ ആരംഭം മുതൽ രാജ്യം വിട്ട റഷ്യയുടെ കൂടുതൽ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ലിബറൽ സർക്കിളുകൾക്കിടയിൽ ഗോർബച്ചേവ് ഓർമ്മിക്കപ്പെടും

അദ്ദേഹത്തിന്റെ 'ഗ്ലാസ്നോസ്റ്റ്' അല്ലെങ്കിൽ തുറന്ന നയം, മുമ്പ് ചിന്തിക്കാൻ പോലും കഴിയാത്ത സ്വാതന്ത്ര്യം റഷ്യക്കാർക്ക് നൽകി. എന്നാൽ, തുടർന്നുള്ള ജീവിത നിലവാരത്തിലെ നാടകീയമായ ഇടിവിന്റെ നടുക്കത്തിലാണ് ഭൂരിഭാഗം പേരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണം ഓർമ്മിക്കുക.

സോവിയറ്റ് ഗൃഹാതുരത്വത്താൽ വേട്ടയാടപ്പെട്ട മറ്റുള്ളവർ, ഗോർബച്ചേവിനെ തങ്ങളുടെ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ നാശകാരിയായി കണ്ടു. ബാൾട്ടിക് റിപ്പബ്ലിക്കുകളായ എസ്റ്റോണിയ, ലാത്വിയ, ലിത്വാനിയ എന്നിവിടങ്ങളിലും മുൻ സോവിയറ്റ് ചേരിയിലുടനീളമുള്ള മറ്റിടങ്ങളിലും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായി വിജയകരമായി മുന്നേറിയ ദേശീയവാദികൾക്ക് ധൈര്യം നൽകിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ നയങ്ങളെ അവർ കുറ്റപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.

2021 ലെ ഒരു സർവേയിൽ 70 ശതമാനത്തിലധികം റഷ്യക്കാരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകാലത്ത് തങ്ങളുടെ രാജ്യം പിന്നോട്ട് പോയതായി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. നേരത്തെ, കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രീതിയില്ലാത്ത റഷ്യൻ നേതാവായി അദ്ദേഹത്തെ ഒരു സർവേയിൽ വിലയിരുത്തപ്പെട്ടിരുന്നു.

ഗോർബച്ചേവ് ഒരിക്കലും വിമർശനങ്ങളോട് കണ്ണടച്ചിരുന്നില്ല. അദ്ദേഹം എപ്പോഴും ജനാധിപത്യ മൂല്യങ്ങളെ വിലമതിച്ചിരുന്നെങ്കിലും, രാജ്യത്തെ പലരും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു നേതൃത്വത്തെ തേടുകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം മനസ്സിലാക്കി.

"ഒരു സാർ ഒരു സാറിനെപ്പോലെ പെരുമാറണം. അത് എങ്ങനെ ചെയ്യണമെന്ന് എനിക്ക് അറിയില്ല," അദ്ദേഹം ഒരിക്കൽ പറഞ്ഞു.

വ്ലാഡിമിർ പുടിനുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബന്ധം എല്ലായ്പ്പോഴും സങ്കീർണ്ണമായിരുന്നു. 2016 ൽ ടൈം മാസികയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു ലേഖനത്തിൽ, ഗോർബച്ചേവ് പുടിന്റെ മൂന്നാമതും പ്രസിഡന്റ് സ്ഥാനത്തേക്ക് മത്സരിക്കാനുള്ള തീരുമാനത്തെ വിമർശിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നയങ്ങൾ "പുരോഗതിക്ക് ഒരു തടസ്സം" ആണെന്ന് അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിച്ചു.

സോവിയറ്റ് യൂണിയന്റെ അന്ത്യത്തെ "നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഭൗമരാഷ്ട്രീയ ദുരന്തം" എന്നാണ് പുടിന് വിശേഷിപ്പിച്ചത്.

ഗോർബച്ചേവിന്റെ മരണത്തിൽ അഗാധമായി ഖേദിക്കുന്നുവെന്നും രാവിലെ കുടുംബത്തിന് അനുശോചന സന്ദേശം അയയ്ക്കുമെന്നും പുടിന്റെ വക്താവ് ദിമിത്രി പെസ്കോവ് ചൊവ്വാഴ്ച രാത്രി പറഞ്ഞു.

എന്നിരുന്നാലും, യുക്രൈനിലെ യുദ്ധത്തിന്റെ ആരംഭം മുതൽ രാജ്യം വിട്ട റഷ്യയുടെ കൂടുതൽ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ലിബറൽ സർക്കിളുകൾക്കിടയിൽ ഗോർബച്ചേവ് ഓർമ്മിക്കപ്പെടും.

"ഗോർബച്ചേവ് ഒരു മഹത്തായ രാഷ്ട്രീയക്കാരനാണ്... 80 കളുടെ അവസാനത്തിലും 90 കളുടെ തുടക്കത്തിലും റഷ്യയിൽ അത്തരമൊരു സ്വാതന്ത്ര്യം ഉണ്ടായിട്ടില്ല. അതാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ യോഗ്യത," അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണ വാർത്തയെത്തുടർന്ന് പ്രവഹിച്ചു തുടങ്ങിയ നിരവധി ആദരാഞ്ജലികളിലൊന്നിൽ മുതിർന്ന റഷ്യൻ പത്രപ്രവർത്തകൻ മിഖായേൽ ഫിഷ്മാൻ എഴുതി.

1993-ലെ സമാധാനത്തിനുള്ള നൊബേൽ സമ്മാനത്തുകയുടെ ഒരു ഭാഗം ഉപയോഗിച്ച് റഷ്യയിൽ സ്വതന്ത്ര പത്രപ്രവർത്തനം ആരംഭിക്കാൻ ഗോർബച്ചേവ് സ്വയം മുൻകൈയ്യെടുത്തു.

"നാമെല്ലാവരും അനാഥരായി. എന്നാൽ എല്ലാവർക്കും ഇത് ഇതുവരെ മനസ്സിലായിട്ടില്ല," യുക്രെയിനിലെ യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ചുള്ള കവറേജിന്റെ പേരിൽ പ്രക്ഷേപണം അവസാനിപ്പിക്കാൻ നിർബന്ധിതരായ ഒരു സുഹൃത്തും ഇഖോ മോസ്ക്വി റേഡിയോ സ്റ്റേഷന്റെ മുൻ മേധാവിയുമായ അലക്സി വെനെഡിക്ടോവ് പറഞ്ഞു.

1993-ലെ സമാധാനത്തിനുള്ള നൊബേൽ സമ്മാനത്തുകയുടെ ഒരു ഭാഗം ഉപയോഗിച്ച് റഷ്യയിൽ സ്വതന്ത്ര പത്രപ്രവർത്തനം ആരംഭിക്കാൻ ഗോർബച്ചേവ് സ്വയം മുൻകൈയ്യെടുത്തു. ഇത് പിന്നീട് രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും പ്രശംസിക്കപ്പെട്ട സ്വതന്ത്ര പത്രമായി മാറിയ നൊവായ ഗസെറ്റ എന്ന പത്രം സ്ഥാപിക്കാൻ സഹായിച്ചു. റഷ്യയിലെ ഏറ്റവും ഇരുണ്ട ചില അധ്യായങ്ങളിലേക്ക് ഈ പത്രം വെളിച്ചം വീശി. യുക്രൈനിലെ റഷ്യയുടെ അധിനിവേശത്തെ തുടർന്ന്, നൊവായ ഗസെറ്റയും പ്രവർത്തനം അവസാനിപ്പിക്കാൻ നിർബന്ധിതരായി.

"അദ്ദേഹം ഞങ്ങൾക്ക് എല്ലാ സ്വാതന്ത്ര്യവും നൽകി - പക്ഷേ അത് എന്തുചെയ്യണമെന്ന് ഞങ്ങൾക്ക് അറിയില്ല,"

ഗോർബച്ചേവിന്റെ പ്രധാന പ്രശ്നം റഷ്യയ്ക്ക് വാഗ്ദാനം ചെയ്യപ്പെട്ട സ്വാതന്ത്ര്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് അദ്ദേഹത്തിന് യഥാർത്ഥ അനുഭവം ഇല്ല എന്നതാണ് എന്ന് 2017 ൽ എഴുതിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവചരിത്രകാരനായ വില്യം ടൗബ്മാനെക്കാൾ ഗോർബച്ചേവിനെ നന്നായി അറിയാവുന്നവർ കുറവാണ്.

ജൂൺ 30 ന് ഗോർബച്ചേവിനെ അവസാനമായി ആശുപത്രിയിൽ സന്ദർശിച്ചവരിൽ ഒരാൾ ലിബറൽ സാമ്പത്തിക വിദഗ്ധൻ റുസ്ലാൻ ഗ്രൈൻബർഗായിരുന്നു.

"അദ്ദേഹം ഞങ്ങൾക്ക് എല്ലാ സ്വാതന്ത്ര്യവും നൽകി - പക്ഷേ അത് എന്തുചെയ്യണമെന്ന് ഞങ്ങൾക്ക് അറിയില്ല," തന്റെ പഴയ സുഹൃത്തിനെ സന്ദർശിച്ച ശേഷം ഗ്രിൻബർഗ് പറഞ്ഞു.