നയ്യാര നൂർ : ഹൃദയങ്ങളിലേക്ക് പാടിക്കയറിയ മാന്ത്രിക ശബ്ദം
സംഗീത കച്ചേരി ഗായകരുടെ മുഖമുദ്രയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന, മനോഹാരിത മുതല്‍ കോക്വെറ്ററി വരെയുള്ള ഭാവങ്ങളുടെ അംശം ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്ന, 'അദബിന്റെ' ഏറ്റവും നേര്‍ത്ത നേര്‍ത്ത രൂപം പോലുമില്ലാതെ നയ്യാര നൂര്‍ മുഴുവന്‍ ഗസല്‍ പ്രേമികളുടെ തലമുറകളെ അവരുടെ ശ്രുതിമധുരമായ ശബ്ദമല്ലാതെ മറ്റൊന്നും അലങ്കരിക്കാത്ത കവിതകളുടെ ശക്തിയും സൗന്ദര്യവും കാണിച്ചു
Update: 2022-09-23 09:01 GMT
നയ്യാര നൂറിന്റെ മരണവാര്‍ത്ത ശനിയാഴ്ച രാത്രിയുടെ അവസാന യാമങ്ങളില്‍ പ്രവഹിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. ആ സമയത്ത് ഉണര്‍ന്നിരിക്കുകയും സോഷ്യല്‍ മീഡിയയില്‍ സജീവമാകുകയും ചെയ്ത ഞങ്ങളില്‍ ചിലര്‍, പതിവ് ഹാര്‍ട്ട് ഇമോജികള്‍ പോസ്റ്റുചെയ്യുകയും യൂട്യൂബ്, ഓഡിബിള്‍, സ്‌പോട്ടിഫൈ മുതലായവയില്‍ അവരുടെ പ്ലേലിസ്റ്റ് കണ്ടെത്താന്‍ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. പുലര്‍ച്ചെ 3.30 ന് അവരുടെ ഉയര്‍ന്ന, കിലുങ്ങുന്ന ശബ്ദം എന്റെ നിശ്ശബ്ദമായ മുറിയില്‍ നിറഞ്ഞപ്പോള്‍ ഒരുവേള ഞാന്‍ അത്ഭുതപ്പെട്ടു: പഴയ കാലത്ത് പാട്ടുകാരുടെ മരണ ശേഷം ആളുകളെ എങ്ങനെയാണ് ഓര്‍ത്തിട്ടുണ്ടാകുക? ഇപ്പോള്‍, സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ സഹായത്തോടെ ശബ്ദങ്ങള്‍ വീണ്ടും വീണ്ടും കേള്‍ക്കാന്‍ സാധിക്കുന്നു, അതിനാല്‍ ഒരു ശബ്ദം എന്നും ജീവനുള്ള സാന്നിധ്യമാണ്; പക്ഷേ, സംഗീതം ഓര്‍മകള്‍ മാത്രമായിരുന്ന ഒരു കാലഘട്ടത്തില്‍, നഷ്ടപ്പെട്ട ശബ്ദത്തിന് ആദരാഞ്ജലികള്‍ അര്‍പ്പിച്ചതെങ്ങനെ ആയിരിക്കും? ഒരിക്കല്‍ കേട്ടുകഴിഞ്ഞാല്‍, ഒരു ശബ്ദമോ പാട്ടോ, കാലത്തിന്റെ ഫലമായി സ്വരത്തിലും ഭാവത്തിലും വന്ന മാറ്റത്തോടെ ഓര്‍മയില്‍ പൂര്‍ണ്ണമായും സംരക്ഷിക്കാന്‍ കഴിയുമോ?
അതുവരെ ഗസല്‍ ലോകം ഭരിച്ചിരുന്ന വജ്രം തുളുമ്പുന്ന, സീക്വിന്‍ സാരി ഉടുത്ത ബീഗങ്ങളില്‍ നിന്ന് വളരെയധികം വ്യത്യസ്തമായി, അവര്‍ തികച്ചും ലളിതവും, അലങ്കാരമില്ലാത്തവളും, ഏതാണ്ട് കര്‍ക്കശക്കാരിയും ആയിരുന്നു
ഈ അനുശോചന കുറിപ്പ് എഴുതാന്‍ ഇരിക്കുമ്പോള്‍, എന്റെ മനസ്സ് ഓര്‍മകളാല്‍ നിറയുകയാണ്. നയ്യാര നൂറിനെക്കുറിച്ചുള്ള എന്റെ ആദ്യകാല ഓര്‍മകള്‍ ഓര്‍ത്തെടുക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുമ്പോള്‍, ഞാന്‍ ഒരുപാട് കാലം പുറകോട്ട് സഞ്ചരിക്കുന്നു. വിവാഹിതരായ ഉടനെ പരിമിതമായ ഫണ്ട് ഉപയോഗിച്ച് ഞങ്ങള്‍ സ്വന്തം വീട് പണിതു. ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഫര്‍ണിച്ചറുകള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പക്ഷേ, ഞങ്ങള്‍ക്ക് പഴയ ടേപ്പ് റെക്കോര്‍ഡര്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. 1976 ല്‍ കവിക്ക് ജന്മദിന സമ്മാനമായി, ഫൈസ് അഹമ്മദ് ഫായിസിന്റെ മരുമകന്‍ ഷൊയ്ബ് ഹാഷ്മിയും റെക്കോര്‍ഡിംഗ് കമ്പനിയും സംയുക്തമായി നിര്‍മിച്ച ഒരു ഇ.എം.ഐ കാസറ്റ് ആരോ ഞങ്ങള്‍ക്ക് സമ്മാനിച്ചിരുന്നു; അതില്‍ ആ ഐതിഹാസികമായ മധുര ശബ്ദം ഞങ്ങള്‍ കേട്ടു: നയ്യാര സിംഗ് ഫായിസിനെ പാടുന്നു. ഇത്രയും വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷവും, അതിന്റെ പുറംചട്ടയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ദൃശ്യസ്മരണയും, ഞങ്ങളുടെ ഏറക്കുറെ ശൂന്യമായ ഞങ്ങളുടെ ഫ്‌ളാറ്റില്‍ അവളുടെ ശബ്ദം നിറഞ്ഞതും, ഞങ്ങളുടെ ഭാവനയുടെ മുക്കിലും മൂലയിലും പ്രവേശിച്ചതും, ഞങ്ങളുടെ എളിയ വീട്ടില്‍ ഭൗതിക സ്വത്തുക്കളുടെ അഭാവം നികത്തുന്നതിനേക്കാള്‍ ഉപരിയായി, ഉജ്ജ്വലമായി വര്‍ണാഭമായ വാക്കുകളാല്‍ ചിത്രങ്ങള്‍ വരച്ചുകാട്ടുന്നതും എങ്ങനെയെന്നതിന്റെ ഏതാണ്ട് തികഞ്ഞ ഓര്‍മ എനിക്കുണ്ട്. അവരുടെ ശബ്ദത്തിന്റെ പ്രൗഢിയും ഫായിസിന്റെ കവിതയുടെ ഗാംഭീര്യവും കൂടിച്ചേര്‍ന്ന ആ കാസറ്റ് രാവും പകലും വീണ്ടും വീണ്ടും കേള്‍ക്കുമ്പോള്‍ ഞങ്ങളുടെ ജീവിതത്തില്‍ എന്തെന്നില്ലാത്ത അനുഭൂതി ആയിരുന്നു. ഞങ്ങളുടെ ചെറിയ മാരുതി കാറില്‍ നിരന്തരം കേള്‍ക്കാന്‍ കഴിയുന്ന തരത്തില്‍ അത് ഞങ്ങളോടൊപ്പം നീണ്ട യാത്രകളില്‍ സഹയാത്രികയായി!
ഒരുപക്ഷേ, ആ കാസറ്റിലെ മിക്കവാറും എല്ലാ പാട്ടുകളും ആ ശാന്തസുന്ദരമായ ദിനങ്ങളുടെ ഓര്‍മയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു എന്ന് പറഞ്ഞാല്‍ അത് അതിശയോക്തിയാവില്ല, പ്രത്യേകിച്ച് അവര്‍ വിവാഹം കഴിച്ച ഷെഹരിയാര്‍ സെയ്ദിയോടൊപ്പം പാടിയ 'ബര്‍ഖ ബര്‍സെ ഛത് പേ' എന്ന ഉജ്ജ്വലമായ ഗാനം. ആ 12 ഗാനങ്ങളില്‍ ഓരോന്നും എന്റെ ഓര്‍മയില്‍ അലിഞ്ഞുചേര്‍ന്ന് അവശേഷിക്കുന്നുവെങ്കിലും, തിരിഞ്ഞുനോക്കുമ്പോള്‍, ഫായിസിനോടുള്ള ശാശ്വതമായ സ്‌നേഹം ജനിച്ചത് എന്റെ ചുറ്റും ഈ കാസറ്റ് തുടര്‍ച്ചയായി കളിച്ചപ്പോള്‍ ആണോ അതോ 'ഉത്തോ അബ് മാതി സേ ഉത്തോ', 'ആജ് ബസാര്‍ മേം', 'തും മേരെ പാസ് രഹോ' എന്ന ഗാനം ആലപിച്ച നയ്യാര നൂറിന്റെ ശബ്ദം ആ സ്‌നേഹം വളര്‍ത്തിയെടുത്തതാണോ എന്ന് പറയാന്‍ പ്രയാസമാണ്. 'യേ ധൂപ് കിനാര', 'യേ ഹാത്ത് സലാമത് ഹൈ ജബ് തക്', 'ആയേ അര്‍സ് ഗുസറിന്‍', ഓരോന്നും മറ്റൊന്നിനേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ തിളക്കമുള്ളതാണ്. ഓരോന്നും അപാരമായ സാധ്യതകളുടെ മാന്ത്രിക തലങ്ങളിലേക്ക് നമ്മെ കൊണ്ടുപോകുന്നു. പിന്നെ ഫായിസിന്റെ കൊളുത്തിവലിക്കുന്ന ഗസലുകള്‍; 'ഹം കെ തെഹ്രേ അജ്രേ അജ് നബി ഇത് നി മദരതോന്‍ കെ ബാദ്/ ഫിര്‍ ബനേംഗെ ആശാന കിത്‌നി മുലാഖതോന്‍ കെ ബാദ്' (ഒരുപാട് കൂടിക്കാഴ്ചയ്ക്ക് ശേഷവും അപരിചിതരായി തുടരുന്ന നമ്മള്‍/എത്ര കഴിഞ്ഞാലാണ് നമ്മള്‍ പരിചയക്കാരാവുക?) 1974ല്‍ ധാക്കയില്‍ നിന്ന് ഫയാസ് മടങ്ങിയെത്തിയതിനും പുതിയ രാജ്യം രൂപീകൃതമായതിനു ശേഷമുള്ള ആദ്യ ബംഗ്ലാദേശ് സന്ദര്‍ശനത്തിനും ശേഷം എഴുതിയതിനാല്‍ തന്നെ, ഇന്ത്യയില്‍ ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു വലിയ നഷ്ടവും ഒരു വലിയ വഞ്ചനയുടെ ശക്തമായ സാക്ഷ്യപത്രവുമായിരുന്നു.
പഴയ കാലത്ത് പാട്ടുകാരുടെ മരണ ശേഷം ആളുകളെ എങ്ങനെയാണ് ഓര്‍ത്തിട്ടുണ്ടാകുക?
പുതിയ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ വരവോടെ, നയ്യാര നൂറിനെ കാണാനും അവരെ വീണ്ടും കേള്‍ക്കാനും തുടങ്ങി. അവരുടെ പൊതു പരിപാടികള്‍ കുറയാന്‍ തുടങ്ങിയപ്പോള്‍, പഴയ പി.ടി.വി ദിനങ്ങളിലെ റെക്കോര്‍ഡിംഗുകളുടെ എണ്ണം ഇന്റര്‍നെറ്റില്‍ ക്രമാതീതമായി വര്‍ധിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. അവിടെ അവര്‍ ഒരു സല്‍വാര്‍ കമ്മീസ് മാത്രം ധരിച്ച്, ആ കണ്ണടകള്‍ക്ക് പിന്നില്‍ നാണം കുണുങ്ങിയ കണ്ണുകളോടെ, ഒരു ഗായിക എന്നതിലുപരി ഒരു സീനിയര്‍ സെക്കന്‍ഡറി സ്‌കൂള്‍ അധ്യാപികയെ പോലെ ആയിരുന്നു. അതുവരെ ഗസല്‍ ലോകം ഭരിച്ചിരുന്ന വജ്രം തുളുമ്പുന്ന, സീക്വിന്‍ സാരി ഉടുത്ത ബീഗങ്ങളില്‍ നിന്ന് വളരെയധികം വ്യത്യസ്തമായി, അവര്‍ തികച്ചും ലളിതവും, അലങ്കാരമില്ലാത്തവളും, ഏതാണ്ട് കര്‍ക്കശക്കാരിയും ആയിരുന്നു. എന്തിനധികം, അവര്‍ സാധാരണയായി നമസ്‌കാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന തശ്ഹൂദ് ഭാവത്തില്‍ ഇരിക്കും; കാല്‍മുട്ടുകള്‍ മടക്കി, നിവര്‍ന്നും താങ്ങുമില്ലാതെയും. മറ്റ് ഗസല്‍ ഗായകരില്‍ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി കൈകള്‍ അവരുടെ അരികില്‍ തന്നെ ഇരിക്കുന്നു, അവള്‍ പാടുമ്പോള്‍ ഹാര്‍മോണിയം വായിച്ചിട്ടില്ല. സംഗീത കച്ചേരി ഗായകരുടെ മുഖമുദ്രയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന, മനോഹാരിത മുതല്‍ കോക്വെറ്ററി വരെയുള്ള ഭാവങ്ങളുടെ അംശം ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്ന, 'അദബിന്റെ' ഏറ്റവും നേര്‍ത്ത നേര്‍ത്ത രൂപം പോലുമില്ലാതെ നയ്യാര നൂര്‍ മുഴുവന്‍ ഗസല്‍ പ്രേമികളുടെ തലമുറകളെ അവരുടെ ശ്രുതിമധുരമായ ശബ്ദമല്ലാതെ മറ്റൊന്നും അലങ്കരിക്കാത്ത കവിതകളുടെ ശക്തിയും സൗന്ദര്യവും കാണിച്ചു.
രക്ഷാന്ദ ജലീല്‍ ഇന്ത്യന്‍ എക്‌സ്പ്രസില്‍ എഴുതിയത്